Dobra osobiste najbliższych ofiary a wypadek komunikacyjny

Orzecznictwo Sądu Najwyższego w dziedzinie odszkodowań za uszkodzenia ciała doznane w wypadkach komunikacyjnych poszerzyło się ostatnio o wyrok SN, sygn. akt V CSK 291/16. Jest to wyrok dotyczący naruszenia dóbr osobistych najbliższych osoby poszkodowanej w wypadku komunikacyjnym o ich zdolność do relacji i podtrzymywania więzi rodzinnej. Więź ta, w przypadku wynikającego z doznania przez poszkodowanego poważnych obrażeń ciała wypadku komunikacyjnego, uległa istotnemu naruszeniu. W omawianym orzeczeniu Sąd Najwyższy potwierdził prawo pozostających pod opieką matki małoletnich dzieci poszkodowanego do zadośćuczynienia za niemożność ich kontaktu z ojcem, który w wyniku doznanych obrażeń utracił możliwość samodzielnego poruszania się i pozostaje praktycznie bez kontaktu z otoczeniem. Wyrok jest sui generis precedensem, bo powiększa uprawnienia najbliższych poszkodowanego do ochrony dóbr osobistych i jednocześnie zwiększa zakres odpowiedzialności firm ubezpieczających, próbujących obejść zasadę pełnej odpowiedzialności odszkodowawczej. Wyrok SN sygn. akt V CSK 291/16 jest jednocześnie potwierdzeniem orzeczenia Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze, który zasądził na rzecz synów poszkodowanego zadośćuczynienie w wysokości 60 tys. zł za naruszenie ich więzi osobistej z ojcem. Przedstawiciele firmy ubezpieczeniowej oraz powoda wnieśli przeciwko takiemu rozstrzygnięciu apelację do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który podwyższył kwotę zadośćuczynienia do 80 tys. zł.

Dobra osobiste a więzi rodzinne

Podstawą to takiego rozstrzygnięcia powództwa przez Sąd Najwyższy był przepis art. 446 § 4 Kodeksu Cywilnego, stanowiący o możliwości przyznania przez Sąd najbliższym poszkodowanego zadośćuczynienia w wypadku, gdy ten poniesie śmierć będącą następstwem czynu niedozwolonego. Jak wskazała Sędzia Agata Zając, nie wyłącza to jednak podobnego świadczenia w innych wypadkach. Oznacza to, że najbliżsi poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych w określonych przypadkach mogą starać się o zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych . Więzi rodzinne stanowią dobro osobiste, którego naruszenie wymaga ochrony. W dotychczasowym orzecznictwie występowały już przypadki przyznawania zadośćuczynienia pieniężnego na rzecz bliskich poszkodowanej osoby żyjącej, jeżeli więź z nią uległa zakłóceniu wskutek poważnego uszczerbku na zdrowiu i osoba ta nie mogła uczestniczyć w życiu rodziny (wyrok SA we Wrocławiu z 17 września 2013 r., sygn. akt I ACa 840/13, nieopublikowany). Tak pojęta konstrukcja dóbr osobistych w postaci więzi rodzinnych umożliwiła uzyskanie zadośćuczynienia przez najbliższych osoby poszkodowanej, niezależnie od ewentualnego przyznania jej zadośćuczynienia pieniężnego z tytułu naruszenia zdrowia. Warto wiedzieć, że w ujęciu jurydycznym przedmiotem ochrony może zostać objęte dobro osobiste osoby żyjącej pojmowane przez pryzmat stosunku bliskości także w przypadku relacji nieformalnych.